Sëmundjet e kockave! Si t’i dalloni dhe si t’i parandaloni
E Diel 7 Dhjetor 2025, 14:02
Dritare.net
Sëmundjet reumatizmale përbëjnë një spektër të gjerë patologjish që prekin sistemin muskuloskeletik dhe indet lidhore, duke ndikuar ndjeshëm në cilësinë e jetës së miliona njerëzve në mbarë botën.
Në një intervistë për DritareTV mjekja Ergeta Ktonakëtë reumatologe tregon klasifikimin e këtyre sëmundjeve, ndryshimet thelbësore midis patologjive shpesh të ngatërruara si artriti dhe artroza, si dhe rrezikun e heshtur të osteoporozës.
Më e rëndësishmja, do të ndajmë strategji efektive për diagnostikim të hershëm dhe menaxhim përmes trajtimeve mjekësore dhe stilit të jetesës. Sëmundjet reumatizmale ndahen kryesisht në tre grupe të mëdha, secila me mekanizmat dhe shkaqet e saj unike.
Së pari, kemi sëmundjet me natyrë mekanike, ku përfaqësuesi kryesor është osteoartroza. Këto patologji lidhen me dëmtimin fizik të strukturës së kyçeve për shkak të fërkimit, moshës dhe ngarkesës. Së dyti, janë sëmundjet autoimune, si artriti reumatoid dhe lupusi, ku sistemi imunitar gabimisht sulmon indet e veta të shëndetshme, duke shkaktuar inflamacion dhe dëmtim të organeve.
Një nga konfuzionet më të zakonshme që hasin pacientët është dallimi midis artritit dhe artrozës. Ndërsa të dyja shkaktojnë dhimbje, mekanizmi i tyre është krejtësisht i ndryshëm. Artriti reumatoid është një sëmundje inflamatore autoimune që mund të prekë çdo moshë, përfshirë fëmijët, dhe shpesh shfaqet simetrikisht në kyçe të vogla si duart. Nga ana tjetër, artroza (osteoartriti) është një proces degjenerativ 'mekanik', i cili zakonisht vjen me moshën, mbipeshën dhe konsumimin e kyçeve.
Kuptimi i këtij dallimi është jetik sepse trajtimi për secilën është rrënjësisht i ndryshëm. Një fokus i veçantë i kushtohet Osteoporozës, e cila shpesh cilësohet si 'hajduti i heshtur i kockave'.
Kjo sëmundje metabolike karakterizohet nga humbja e densitetit kockor, duke i bërë kockat poroze dhe jashtëzakonisht të brishta. Ajo që e bën të rrezikshme është mungesa e dhimbjes në fazat e para; shpesh pacienti e kupton që vuan nga osteoporoza vetëm pas një frakture.
Gratë pas menopauzës janë më të rrezikuara për shkak të rënies së niveleve hormonale, por edhe burrat në andropauzë nuk janë të përjashtuar. Faktorë të tjerë rreziku përfshijnë dietat e pabalancuara, mungesën e kalciumit dhe vitaminës D, si dhe përdorimin e zgjatur të kortizonikëve.
Trajtimi i sëmundjeve reumatizmale ka evoluar ndjeshëm. Përveç terapisë medikamentoze që synon uljen e inflamacionit ose rritjen e densitetit kockor, një rëndësi të veçantë ka diagnostikimi i hershëm përmes ekzaminimeve laboratorike dhe imazherike si DEXA dhe Rezonanca Magnetike.
Në rastet e avancuara të artrozës së gjurit, kur medikamentet dhe injeksione intra-artikulare nuk japin më rezultat, kirurgjia ortopedike ofron zgjidhje përmes protezave, të cilat sot mund të personalizohen për t'iu përshtatur anatomisë së pacientit, duke rikthyer lëvizshmërinë.
Së fundmi, mesazhi më i fuqishëm është ai i parandalimit dhe stilit të jetesës. Një dietë e ekuilibruar dhe aktiviteti fizik i rregullt nuk janë thjesht rekomandime, por 'receta' mjekësore për të mbajtur sistemin muskuloskeletik të shëndetshëm. Ruajtja e një peshe normale trupore është kritike për të mbrojtur kyçet nga ngarkesa e tepërt mekanike. Të jesh vigjilent ndaj dhimbjes dhe të konsultohesh me reumatologun në kohë mund të bëjë diferencën midis një jete aktive dhe një jete të kufizuar nga dhimbja./K.C/dritare.net
