Çfarë ndodhi mes Nanos dhe Millosheviçit në nëntor 1997!
E Diel 2 Nëntor 2025, 18:06
Dritare.net
Naša Borba – 4 nëntor 1997
Shlobodan Markoviq, korrespondent special i “Naša Borba” nga Kreta.
Presidenti i Republikës Federale të Jugosllavisë, Sllobodan Millosheviq, dhe kryeministri i Shqipërisë, Fatos Nano, konfirmuan mbrëmë në Kretë se kanë marrë vendim për normalizimin e marrëdhënieve bilaterale midis Beogradit dhe Tiranës, pas më shumë se pesëdhjetë vitesh ndërprerjeje dhe tensionesh.
Millosheviqi, në një deklaratë për dy televizione kombëtare, tha se ata kanë biseduar edhe për problemin e Kosovës.
Millosheviqi tha gjithashtu se me kryeministrin shqiptar kanë biseduar për pozitën e pakicës kombëtare serbe dhe malazeze në Shqipëri. “Nëse e marrim këtë parasysh, mendoj se do ta lehtësojmë procesin e normalizimit të marrëdhënieve tona,” tha Millosheviqi.
Kryeministri shqiptar Nano tha se takimi i tij i mbrëmshëm me Millosheviqin, i cili zgjati rreth një orë e gjysmë, përbën një hap të rëndësishëm drejt hapjes së dialogut bilateral, vendosjes së bashkëpunimit të ardhshëm midis Republikës Federale të Jugosllavisë dhe Shqipërisë.
Kryeministri i Shqipërisë përshëndeti faktin që presidenti Millosheviq në samitin e Kretës theksoi orientimin evropian të RFJ-së. Nano tha gjithashtu se për këtë arsye marrëdhëniet bilaterale dhe normalizimi i tyre duhet të ndjekin logjikën e marrëdhënieve evropiane, me respektim të garantuar të të drejtave të njeriut dhe lirive themelore në çdo vend të Ballkanit.
Në bisedat e tjera të mbrëmshme, Millosheviqi bisedoi me presidentin e Maqedonisë, Kiro Gligorov, dhe me kryeministrat e Turqisë dhe Rumanisë, Mesut Jilmaz dhe Viktor Çorbea, për zhvillimin e mëtejshëm të marrëdhënieve bilaterale midis vendeve të tyre dhe Jugosllavisë.
Gjatë këtyre bisedimeve u vlerësua se marrëdhëniet dypalëshe janë të mira, se po përparojnë më tej dhe u shkëmbyen ftesa për takime ministrore dhe të tjera në të ardhmen.
Ndërsa krerët e shtatë shteteve dhe qeverive të vendeve të Ballkanit, përfaqësues seriozë dhe me vullnet të fortë për bashkëpunim, u mblodhën në Kretë për të ndërtuar bashkëpunimin rajonal, nën një tavolinë të rrumbullakët të madhe u ulën me mikpritësin grek dhe organizatorin e samitit, kryeministrin Kostas Simitis, presidentët e Shqipërisë, Bullgarisë, Rumanisë dhe Turqisë Fatos Nano, Ivan Kostov, Viktor Çorbea dhe Mesut Jilmaz si dhe presidentët e Maqedonisë dhe të RFJ-së, Kiro Gligorov dhe Sllobodan Millosheviq.
Takimi i tyre i parë të hënën pasdite përfundoi me marrëveshjen për mbajtjen e takimit të ardhshëm ministror më 1998, në Stamboll ose në pushimoren turke të Antalias. Ekziston “pëlqimi për vazhdimin dhe forcimin e bashkëpunimit ballkanik”, njoftoi gazetarët pas seancës së diplomatëve grekë Teodoros Pangalos.
Përveç kësaj, “po shqyrtohet mundësia” e krijimit të “organit koordinues”, i cili do të mbahet ndërmjet takimeve vjetore të ministrave të jashtëm dhe do të ndjekë zbatimin e vendimeve, dhe “është propozuar” mbajtja e takimeve vjetore të ministrave të financave, urbanizimit dhe ndërtimit, transportit dhe telekomunikimeve.
Midis propozimeve, tha Pangalos me optimizëm, është që të merren vendime edhe për krijimin e “qendrave për koordinim” të aktiviteteve ekonomike, si dhe të tjera të përbashkëta që përfshijnë organizatat qeveritare dhe joqeveritare. “Dua të them se bashkëpunimi ballkanik tani është fakt,” tha Pangalos.
Më herët, kur u hap seanca me një tavolinë të madhe të rrumbullakët të mbuluar me një mbulesë të gjelbër, kryeministri Simitis ftoi që të gjithë të “kthejnë faqen” dhe të transformojnë Ballkanin nga rajon problemesh në rajon bashkëpunimi. Siç tha ai, “Tani është koha për të dalë nga e kaluara dhe për të gjetur zgjidhje të reja për problemet kronike të Ballkanit dhe për të forcuar paqen dhe sigurinë që në rajon, siç tha ai, ende janë ‘të brishta’.”
Në fjalimin e tij në seancën e parë, presidenti Millosheviq, në emër të Republikës Federale të Jugosllavisë, u zotua të japë, siç tha ai, “kontributin maksimal” për realizimin e bashkëpunimit rajonal në Ballkan. Millosheviqi tha se përpjekjet duhet të drejtohen në atë drejtim.
E para është forcimi i praktikës politike të “vendosjes së kontakteve të rregullta” në të gjitha nivelet dhe të samiteve të rregullta si ky që po mbahet në Kretë. E dyta, tha Millosheviq, është vendosja e tregtisë së lirë të mallrave pa dogana dhe barriera të tjera.
E treta që duhet bërë për forcimin e bashkëpunimit në Ballkan, sipas tij, është forcimi i bashkëpunimit dhe zbatimi i projekteve të përbashkëta në transport, telekomunikime, energjetikë dhe mbrojtjen e mjedisit. “Përgjegjësia jonë e përbashkët,” përfundoi Millosheviq, “është që të bashkojmë forcat dhe të shfrytëzojmë avantazhet dhe potencialin krahasues të rajonit.”
Në fjalimin e tij në samitin e Kretës, Millosheviq gjithashtu bëri thirrje për “ndërtimin e së ardhmes së përbashkët evropiane”, duke theksuar se kjo nuk do të thotë “margjinalizim i zonave të veçanta” dhe as që Ballkani të “presë në paradhomën e integrimeve evropiane”.
Presidenti i RFJ-së vuri në dukje se kushtet për bashkëpunim rajonal janë sot më të favorshme, pasi është shuar zjarri i fundit i luftës në Bosnje. Megjithatë, shtoi Millosheviqi, “të gjithë ne duhet të insistojmë që përfaqësuesit demokratikë të popujve dhe entiteteve në Bosnje dhe Hercegovinë të marrin plotësisht përgjegjësinë që u takon.”
Ai tha: “Janë pjekur kushtet që secili të nënshkruajë marrëveshjen e paqes, dhe palët në Bosnje dhe Hercegovinë të marrin përsipër përgjegjësinë e tyre.”
Nga ana tjetër, tha Millosheviq, “bashkësia ndërkombëtare nuk duhet të veprojë në vend të tyre në mënyrë arbitrare, por të krijojë kushte që përfaqësuesit demokratikë të popujve dhe entiteteve në Bosnje dhe Hercegovinë të kryejnë plotësisht rolin që u mundëson marrëveshja e paqes.”
Pasi seanca u mbyll për publikun, përmbajtja e fjalimeve të tjera mund të hamendësohej vetëm nga komentet e pjesëmarrësve ose nga ata që donin të dinin për vete. Kjo është, siç tha ai, “rruga ballkanike.”
Megjithatë, ajo që mund të mësohej ishte e mjaftueshme për të nxjerrë përfundimin se të gjithë ishin për bashkëpunimin rajonal, megjithëse mendimet ishin të ndara për shpejtësinë, thellësinë dhe institucionalizimin e këtij procesi.
Seanca e dytë pasdite në Kretë iu kushtua bashkëpunimit politik, përkatësisht forcimit të paqes dhe sigurisë, mbi bazën e parimit të fqinjësisë së mirë dhe zgjidhjes së konflikteve me mjete paqësore.
Seanca e tretë dhe e fundit do të mbahej të martën pasdite, kur pritej që krerët e delegacioneve të miratonin tekstin përfundimtar të qëndrimeve dhe vendimeve.
Ndërkohë, gjatë drekës dhe darkës, krerët e delegacioneve dhe ministrat biseduan për gjendjen në botë, për procesin e zgjerimit të BE-së dhe çështje të tjera, ndërkohë që zonjat bashkëshorte të mysafirëve të lartë kishin programin e tyre për vizita në objektet kulturore dhe turistike të Kretës.
Presidenti Millosheviq “mbajti ritmin” dhe gjatë gjithë pasdites dhe mbrëmjes së së hënës u takua pandërprerë me krerët e delegacioneve të tjera.
Interesimi më i madh i gazetarëve dhe diplomatëve u përqendrua në takimin e Millosheviqit me kryeministrin e Shqipërisë, Fatos Nano, të planifikuar për orët e vona të mbrëmjes.
Burimet greke dhe të tjera të huaja ishin të bindura se të dy do të flisnin posaçërisht për Kosovën, për çka shumëkush priste ndoshta edhe një përparim të vogël drejt zgjidhjes së problemit të krahinës.
Pavarësisht rreziqeve që mbart spekulimi për një çështje kaq kronike dhe të ndërlikuar, një gjë ishte e sigurt: kryeministri i Shqipërisë është një njeri i një lloji të ndryshëm politik nga paraardhësit e tij gjë që, sipas burimeve që e njohin mirë Nanon, nënkupton të paktën “zvogëlimin e reve” në horizontin juglindor të Ballkanit.
Përktheu Dritare.net. Marrë nga “Naša Borba” & Yurope, 1997.
