Nga Iliria në Romë: Rrënjët e lashta të gastronomisë shqiptare!
E Enjte 25 Dhjetor 2025, 20:08
Dritare.net
A ekziston një kuzhinë shqiptare si koncept i mirëfilltë historik dhe kulturor? Kjo është pyetja që shefi i njohur Gëzim Musliaka ngre dhe trajton në një intervistë për Dritare TV, realizuar nga gazetarja Rudina Xhunga. Përmes një qasjeje shkencore dhe historike, Musliaka ofron një përgjigje të argumentuar që shkon përtej perceptimeve të zakonshme mbi gatimin tradicional.
Duke u mbështetur në metodologjitë e historianëve të gastronomisë si Massimo Montanari, ai e përkufizon kuzhinën shqiptare si tërësinë e gatimeve, produkteve dhe ritualeve të të ngrënit të zhvilluara në territoret shqiptare ndër shekuj, duke përfshirë diversitetin rajonal dhe ndikimet e jashtme. Sipas tij, gastronomia është një proces dinamik që pasurohet përmes shkëmbimit kulturor, jo izolimit.
Musliaka kthen vëmendjen drejt antikitetit, duke argumentuar se territoret ilire kanë qenë furnizues kyç të Perandorisë Romake me produkte elitare si djathërat e Dalmacisë dhe Dardanisë, sallamet e përpunuara dhe, mbi të gjitha, verën. Ai përmend zona si Vjosa, Leskoviku dhe Kurveleshi si qendra të rëndësishme vreshtarie, ndërsa anijet e mbytura me amfora vere shërbejnë si dëshmi konkrete e këtij eksporti masiv drejt Romës së lashtë.
Një element i veçantë i intervistës është roli i shefave ilirë në kuzhinat e Athinës dhe Romës, të njohur për teknikat e marinimit të peshkut dhe përdorimin e djathit të freskët. Musliaka ndalet te “trekëndëshi i artë” i antikitetit — bukë, verë dhe vaj ulliri — duke theksuar se këto produkte mbeten edhe sot themeli i dietës sonë.
Për shefin Gëzim Musliaka, njohja e kësaj historie nuk është thjesht një akt krenarie kombëtare, por një domosdoshmëri për të kuptuar vlerën reale të asaj që vendosim në tryezë sot. Në fund të intervistës, ai bën thirrje për krijimin e një enciklopedie të termave gastronomikë dhe një antologjie të recetave shqiptare, si një hap i nevojshëm për të dokumentuar dhe ruajtur këtë trashëgimi për brezat e ardhshëm.
Reportazhi i Dritare TV vjen si një ftesë për reflektim mbi identitetin tonë ushqimor dhe rolin e historisë në formësimin e tij.
