Sëmundja e Alzheimerit prek më shumë gratë se burrat. Mbi dy të tretat e atyre që hyjnë në muzgun shkatërrues të demencës janë gra në lindje. Kjo ka të ngjarë për shkak të arsyeve biologjike që mbeten të pakuptueshme, sipas Shoqatës së Alzheimerit.
Pjesa kyçe e enigmës është se gratë humbasin hormonet seksuale të tilla si estrogjeni kur futen në menopauzë, ose në mënyrë natyrale përmes prodhimit të ulët të trupit ose me heqjen e vezoreve përmes operacionit. Është ende e paqartë se si humbja e këtyre hormoneve dhe terapitë e zëvendësimit të tyre ndikojnë te rreziku i demencës.
Një studim i ri mund të ketë zbuluar një ose dy pjesë të enigmës. Gratë që iu nënshtruan menopauzës së hershme (40 deri në 45 vjeç) ose të parakohshme (para moshës 40 vjeç) ose gratë që filluan terapinë zëvendësuese të hormoneve më shumë se pesë vjet pas menopauzës kishin nivele më të larta të proteinës tau në trurin e tyre, sipas studimit të botuar së fundmi në revistën JAMA Neurology.
“Ky është studimi i parë që tregon se përdorimi i vonuar i terapisë hormonale është i lidhur me nivelet e rritura të sëmundjes Alzheimer në tru.”, tha autorja kryesore Gillian Coughlan, një studiuese në neurologji në Spitalin e Përgjithshëm të Massachusetts në Boston.
Megjithatë, këto ndryshime ndodhën vetëm te gratë që tashmë kishin nivele më të larta të beta-amiloidit në indet e tyre të trurit, tha Coughlan për CNN, informon dritare.net
"Shumica e lidhjeve që pamë midis menopauzës dhe proteinës tau ndodhën në kontekstin e amiloidit të lartë. Tani te një pjesë e madhe e popullsisë së moshuar grumbullohen amiloide, nuk është aq e pazakontë."
Depozitat e kësaj proteina, janë më të rralla, tha ajo, duke shtuar se nevojiten si proteinat tau, ashtu edhe beta-amiloidet për të zhvilluar sëmundjen e Alzheimerit. “Zakonisht nëse keni një kombinim të beta-amiloidit dhe proteinave tau, atëherë do të zhvilloni rënie të sistemit njohës brenda disa viteve,” tha Coughlan.
“Ajo që kemi zbuluar është se gratë që kanë menopauzë të hershme ose që përdorin shumë vonë terapinë hormonale mund të jenë në rrezik më të lartë, por vetëm nëse ato ishin tashmë në vazhdimësi të sëmundjes Alzheimer, me nivele të larta të amiloidit.”
Studimi zbuloi gjithashtu se gratë që filluan terapinë hormonale në kohën e duhur, afër moshës së menopauzës, nuk kishin ulje apo ngritje të proteinave tau në tru. "Kjo është një gjë e mirë pasi do të thotë që ne mund të përdorim terapinë hormonale për të trajtuar simptomat e rënda të menopauzës."
Dr.Richard Isaacson, një neurolog parandalues i Alzheimerit në Institutin për Sëmundjet Neurodegjenerative, e konsideroi punimin shkencor të rëndësishëm.
“Ndonëse nuk është hera e parë që një studim ka treguar se trajtimi i hershëm me terapi zëvendësuese hormonale mund të jetë më mbrojtës për trurin e një gruaje, ai tregoi për herë të parë që sasitë e larta të proteinës tau mund të shoqërohen me fillimin e mëvonshëm të trajtimit hormonal. ”, tha Isaacson, i cili nuk ishte i përfshirë në studim, përcjell dritare.net
Terapia e zëvendësimit të hormoneve
Mosha mesatare e fillimit të menopauzës, e përcaktuar kur një grua nuk ka pasur menstruacione për 12 muaj rresht është 51 vjeç, megjithëse gratë mund të hyjnë në menopauzë midis moshës 40 dhe 58-vjeçare. Simptomat të tilla si nxehtësi, djersitje gjatë natës, mund të shfaqen vite më parë, kur nis perimenopauza.
Terapia e zëvendësimit të hormoneve ka qenë një temë e nxehtë për shumë gra që herët, pasi u publikuan disa rezultate të gabuara në vitin 2002 nga një studim i quajtur “prova klinike e Iniciativës së Shëndetit të Grave”. Kjo analizë paraprake zbuloi se një kombinim i estrogjenit dhe progestinës, rriti rrezikun e sëmundjeve të zemrës, si dhe goditjes në tru, mpiksjes së gjakut, demencës dhe kancerit të gjirit. Studimi u ndërpre herët për shkak të rreziqeve.
Deri në fund të vitit, përdorimi i terapisë hormonale ra me 30%. Deri në vitin 2009, pretendimet për terapinë hormonale kishin rënë me më shumë se 70%. Dhjetë vjet më vonë, gjetjet e Iniciativës për Shëndetin e Grave u hodhën poshtë. Për shkak se analiza origjinale shikonte gratë e moshës 65 vjeç e lart, të cilat tashmë ishin në rrezik më të madh për sulme në zemër, mpiksje gjaku dhe goditje në tru, rezultatet fillestare të vitit 2002 ishin të gabuara, sepse ato nuk morën parasysh moshën e një gruaje në fillimin e terapisë zëvendësuese.
Por dëmi u bë. Edhe sot, shumë mjekë nuk sugjerojnë përdorimin e terapisë hormonale, duke i lënë shumë gra të vuajnë nga simptoma shkatërruese pa rekurs.
Udhëzimet aktuale mjekësore sugjerojnë se përfitimet e terapisë hormonale për nxehtësinë, djersitjet gjatë natës, dhimbjet dhe thatësinë vaginale, problemet urinare, tejkalojnë rreziqet për gratë më të reja se 60 vjeç, të cilat janë brenda 10 viteve nga fillimi i menopauzës dhe që nuk kanë pasur histori si kancer i gjirit, mpiksjes së gjakut, goditjes në tru ose kundërindikacioneve të tjera.
Është një histori tjetër për gratë që janë më të vjetra se 60 vjeç ose që fillojnë terapinë hormonale më shumë se 10 vjet pas fillimit të menopauzës. "Raporti përfitim-rrezik duket më pak i favorshëm për shkak të rreziqeve më të mëdha të sëmundjes koronare të zemrës, goditjes në tru, tromboembolizmit venoz dhe demencës", sipas deklaratës së Shoqërisë së Menopauzës së Amerikës së Veriut, për terapinë hormonale të vitit 2022./K.C/dritare.net
