Si Ismail Qemali u imponoi fuqive të mëdha Pavarësinë e Shqipërisë! Rrëfimi i studiuesit
E Premte 28 Nëntor 2025, 19:07
Dritare.net
Në një periudhë kur debati publik në Shqipëri shpesh dominohet nga zhurma e politikës ditore, studiuesi Evarist Beqiri sjell një perspektivë krejtësisht të re dhe të thelluar mbi figurën e themeluesit të shtetit shqiptar, Ismail Qemalit. Në një bisedë të gjatë në Shqip nga Dritan Hila, Beqiri hedh dritë mbi dokumente të rralla, arkiva britanike dhe kujtime të papublikuara më parë, duke sfiduar narrativat e thjeshtëzuara që janë mësuar ndër vite.
Një nga pikat më të forta të analizës së Beqirit është çmitizimi i rolit të Austro-Hungarisë. Ndryshe nga perceptimi popullor se Vjena “caktoi” Ismail Qemalin për të shpallur pavarësinë, Beqiri argumenton me forcë se ishte statura diplomatike dhe gjenia politike e Qemalit ajo që u imponua. Ai nuk ishte një figurë që mund të kontrollohej lehtë nga kancelaritë e huaja, ai ishte një diplomat kalibri që njihte lojën e fuqive të mëdha më mirë se kushdo tjetër në Ballkan.
Beqiri tregoi historinë e dhimbshme të gjyshit të Ismail Qemalit, Ismail Vlorës, dhe masakrat e tmerrshme të vitit 1829 dhe 1830 nga forcat osmane, ngjarje që formësuan karakterin dhe misionin e familjes.
Ai shpjegon se si Ismail Qemali, megjithëse u rrit në një mjedis perandorak, zgjodhi rrugën e vështirë të patriotizmit, duke sakrifikuar pasurinë dhe rehatinë personale. Një pjesë e rëndësishme e diskutimit i kushtohet akuzave historike ndaj Ismail Qemalit për çështjen e Janinës dhe Çamërisë.
Beqiri argumenton se Qemali bëri gjithçka që ishte e mundur në kushtet e një mbijetese biologjike të kombit. Ai përshkruan se si Ismail Qemali u përpoq të mbronte territoret me aq forcë sa kishte, në një kohë kur shteti ishte ende pa ushtri të rregullt. Beqiri gjithashtu ndalet te vitet e fundit të Ismail Qemalit, dorëheqja e tij për të shmangur konfliktin civil dhe izolimi i tij në Europë gjatë Luftës së Parë Botërore.
Dokumentet e zbuluara së fundmi nga arkivat britanike tregojnë respektin e jashtëzakonshëm që gëzonte ai në qarqet diplomatike, si një i pakorruptuar mes të korruptuarve. Anekdota e rrëfyer në fund të bisedës, ku Ismail Qemali i përgjigjet me zgjuarsi një diplomati francez që ofendonte shqiptarët, përmbledh më së miri dinjitetin dhe mprehtësinë e Babait të Kombit. Në thelb, analiza e Evarist Beqirit është një ftesë për të rilexuar historinë tonë jo me sytë e folklorizmit por përmes dokumenteve dhe kontekstit gjeopolitik të kohës.
Ajo na tregon se Ismail Qemali nuk ishte thjesht njeriu që ngriti flamurin, por arkitekti i një mbijetese të pamundur./dritare.net
