Alarmi i pediatërve: Telefoni dhe interneti para moshës 13-vjeçare dëmtojnë trurin e fëmijëve
E Premte 21 Nëntor 2025, 20:08
Dritare.net
Burimi: La Repubblica
Pediatërit italianë kanë ngritur një alarm serioz lidhur me përdorimin e pajisjeve digjitale nga fëmijët, duke paralajmëruar se smartphone-ët, tabletët dhe interneti, kur përdoren shumë herët dhe për periudha të gjata, mund të shkaktojnë madje ndryshime në strukturën e trurit. Ky paralajmërim u prezantua gjatë Shteteve të Përgjithshme të Pediatrisë 2025, të organizuara nga Shoqata Italiane e Pediatërve (SIP), e cila prej vitesh po kërkon të frenojë ekspozimin e hershëm të fëmijëve ndaj teknologjisë.
Sipas ekspertëve, lidhja e fëmijëve me botën digjitale po kthehet në një formë varësie që shpesh përdoret edhe si “sedacion emocional”: prindërit u japin pajisje të vegjëlve vetëm që t’i qetësojnë dhe t’i mbajnë të zënë. Por pasojat janë të shumta dhe shpesh të fshehura. Ekspozimi i tepërt dëmton peshën, shikimin, gjumin, sjelljen sociale dhe, siç vërtetojnë studimet më të fundit, ndikon në zhvillimin e trurit, sidomos në moshat 3–5 vjeçare, ku janë vërejtur ndryshime në zonat cerebrale që kontrollojnë gjuhën, vëmendjen dhe memorien, përcjell dritare.net
SIP ka analizuar më shumë se 6.800 studime shkencore për të përditësuar udhëzimet e saj. Të dhënat tregojnë se çdo orë shtesë para ekranit rrit rrezikun për probleme fizike dhe psikologjike. Te fëmijët nën dy vjeç, edhe 30 minuta më shumë se mesatarja ditore mund të dyfishojnë rrezikun e vonesës në të folur. Te fëmijët 3–5 vjeç, çdo orë ekran redukton gjumin me rreth 15 minuta, ndërsa një përdorim i tepërt lidhet me rritjen e mundësisë për hipertension dhe mbipeshë që në moshë fare të vogël.
Për këtë arsye, rekomandimi i ri i pediatërve është i qartë: fëmijët nuk duhet të kenë smartphone personal dhe qasje të pavarur në internet para moshës 13 vjeç, si për të shmangur ekspozimin ndaj përmbajtjeve të dëmshme, ashtu edhe për të mbrojtur zhvillimin e tyre emocional dhe konjitiv. Ata sugjerojnë gjithashtu të shtyhet sa më shumë përdorimi i rrjeteve sociale, të shmanget prania e pajisjeve në tavolinën e ngrënies, para gjumit dhe në dhomën e gjumit, duke theksuar se fëmijët kanë nevojë të pakushtëzuar për aktivitet fizik, lojë kreative dhe kontakt të drejtpërdrejtë me njëri-tjetrin.
Një nga gjetjet më shqetësuese vjen nga studimet e neuroimazherisë, të cilat tregojnë se fëmijët 3–5 vjeç që kalojnë shumë kohë para ekranit kanë trashësi më të vogël të korteksit në zonat e trurit që lidhen me vëmendjen, memorien dhe gjuhën, një shenjë e qartë e zhvillimit më të ngadalshëm.
Problemet shfaqen edhe në shëndetin mendor: irritabilitet, agresivitet, vështirësi në përqendrim dhe rritje të rasteve të ankthit, sidomos tek adoleshentët që janë të lidhur fort me rrjetet sociale. Vajzat rezultojnë më të prekura nga presioni i imazhit, FOMO dhe varësia emocionale nga telefoni. Ndërkohë, përdorimi i smartphone-it si një mjet për të qetësuar fëmijët nxit varësinë digjitale, e cila në disa raste shfaqet me simptoma të ngjashme me varësinë nga substancat.
Në rritje janë edhe rastet e cyberbullizmit, veçanërisht te vajzat, si dhe qasja e hershme në pornografi, e cila po ndodh gjithnjë e më shpejt për shkak të platformave sociale dhe videove online.
Megjithatë, ekspertët theksojnë se teknologjia nuk duhet demonizuar. Ajo mund të jetë një mjet i vlefshëm për mësim, kreativitet dhe komunikim, për sa kohë përdoret me masa, rregulla dhe ndërgjegjësim. Prindërit duhet të jenë modeli i parë: nuk mund të kërkojnë disiplinë digjitale nga fëmijët nëse vetë janë të lidhur vazhdimisht me telefonin. Po ashtu, nuk duhet përdorur si shpërblim, sepse kjo e rrit edhe më shumë varësinë.
Mesazhi i pediatërve është i fortë dhe i qartë: përdorimi i teknologjisë duhet të menaxhohet me kujdes, përndryshe dëmet mund të jenë të thella dhe afatgjata./K.C/dritare.net
