Teuta e Mangalemit që kthen mbetjet në art!
E Diel 28 Dhjetor 2025, 20:08
Dritare.net
Në zemër të lagjes historike të Mangalemit në Berat, një qytet i mbrojtur nga UNESCO, një dyqan i vogël artizanal po shërben si një dritare unike drejt së kaluarës dhe së ardhmes së modës së qëndrueshme.
Teuta, artizania, ka krijuar një hapësirë ku materialet e ricikluara dhe teknikat shekullore të punës së dorës bashkohen për të krijuar vepra arti funksionale.
Ky reportazh analizon filozofinë e saj të punës, rëndësinë e ruajtjes së traditës familjare dhe ndikimin e turizmit në rivlerësimin e artizanatit shqiptar. Në një epokë ku bota po lufton me ndotjen plastike dhe kulturën e konsumit të shpejtë, Teuta ka përqafuar një qasje radikale prej më shumë se një dekade: përdorimin ekskluziv të materialeve të ricikluara. Ajo nuk e sheh vjetërsinë si një defekt, por si një mundësi për transformim.
'Çdo gjë të vjetër e kthej në të re', shprehet ajo, duke treguar se si mbulesat e tavolinave të dikurshme apo materialet e tapicerive transformohen në jastëkë dekorativë dhe çanta unike. Kjo qasje nuk është thjesht një zgjedhje estetike, por një deklaratë etike që i jep jetë të dytë objekteve që ndryshe do të përfundonin në mbeturina. Ajo thekson se gjërat e vjetra sjellin me vete 'shpirtrat' e tyre, duke mbajtur gjallë kujtimet dhe historinë e familjeve që i kanë përdorur ato. Një pjesë qendrore e rrëfimit të Teutës është lidhja e thellë me trashëgiminë e nënës së saj. Ajo kujton me nostalgji perdet e punuara me dorë me teknikën 'Broden', një stil i rafinuar që kërkon durim dhe mjeshtëri të lartë. Në një botë të dominuar nga prodhimi industrial, Teuta vëren një rikthim të interesit për të vjetrën dhe autentiken.
Ajo argumenton se 'e bukura gjithmonë vlen' dhe se cilësia e punës së dorës mbart një vlerë emocionale që makineritë nuk mund ta replikojnë. Kjo filozofi është rrënjosur te ajo dhe motrat e saj që në fëmijëri, duke i kthyer ato në gardiane të një tradite që rrezikon të humbasë. Ndoshta produkti më inovativ dhe viral i Teutës është çanta e punuar me qese plastike të ricikluara. Në vitin 2015, kur koncepti i modës së qëndrueshme ishte ende i panjohur gjerësisht në tregun lokal, ajo filloi të eksperimentonte me prerjen dhe thurjen e qeseve plastike. Një nga çantat e saj përmban mbi 2000 qese, të cilat përpunohen me grep me një durim të jashtëzakonshëm. Ky proces transformon një nga ndotësit më të mëdhenj të mjedisit në një aksesor të qëndrueshëm dhe estetikisht tërheqës. Interesant është fakti se vlerësimi fillestar erdhi kryesisht nga turistët e huaj, të cilët ishin më të ndjeshëm ndaj çështjeve mjedisore dhe vlerës së 'upcycling' Dyqani i Teutës në Mangalem nuk është thjesht një pikë shitjeje, por një atraksion kulturor.
Ajo përshkruan se si turistët e huaj mbeten të mahnitur nga procesi i punës, shpesh duke e përgëzuar atë për durimin dhe artin.
Për Teutën, ky vlerësim moral është shpesh më i rëndësishëm se ai monetar. Ajo ka krijuar gjithashtu një rrjet bashkëpunimi me gra të tjera të zonës, të cilat e ndihmojnë me porosi kur fluksi i punës rritet, duke kontribuar kështu në ekonominë lokale të Beratit. Puna e saj me hotelet për arredimin me perde dhe mbulesa tradicionale tregon se si bizneset lokale po përpiqen të ofrojnë një eksperiencë autentike shqiptare për vizitorët. Në fund, historia e Teutës është një dëshmi e fuqisë së pasionit dhe dedikimit. Ajo shpreh shqetësimin për vazhdimësinë e këtij zanati, duke ngritur pyetjen se kujt do t'i mbetet kjo trashëgimi.
Megjithatë, përmes punës së saj të përditshme, ajo po edukon një brez të ri konsumatorësh dhe vizitorësh mbi vlerën e punës së dorës. Trikot, çorapet dhe aksesorët e saj nuk janë thjesht produkte; ato janë 'dashuri e duarve', orë të tëra pune dhe një copëz historie shqiptare që udhëton nëpër botë përmes valixheve të turistëve. me bej nje titull./dritare.net
