Zbulimi në Vatikan dhe e vërteta e 400 kryengritjeve! Mark Palnikaj rrëzon mitet e historisë shqiptare
E Mërkurë 10 Dhjetor 2025, 20:08
Dritare.net
Në një intervistë të jashtëzakonshme përballë gazetarit Dritan Hila në emisionin Shqip në DritareTV, studiuesi Mark Palnikaj ka shpalosur të vërteta tronditëse që rrëzojnë shumë prej miteve të ngritura mbi historinë e Shqipërisë, periudhën otomane dhe figurat tona kombëtare. Duke u bazuar në dokumente origjinale të zbuluara në Arkivat e Vatikanit dhe ato të Venedikut, Palnikaj hedh dritë mbi një periudhë të errët, por heroike të mbijetesës së identitetit arbëror.
Intervista nis me një kritikë të ashpër ndaj rrymave revizioniste në historiografinë moderne shqiptare dhe debatin publik. Palnikaj shpreh indinjatën e tij të thellë ndaj atyre që ai i quan “shqipfolës që flasin kundër Shqipërisë”. Ai i referohet tezave që përpiqen të relativizojnë pushtimin otoman si një bashkëjetesë paqësore, apo atyre që minimizojnë figurën e Skënderbeut. Sipas studiuesit, dokumentet flasin qartë për një rezistencë të vazhdueshme: gjatë 500 viteve të pushtimit, shqiptarët kanë organizuar mbi 400 kryengritje të dokumentuara, duke hedhur poshtë tezën e nënshtrimit vullnetar.
Një pjesë qendrore e bisedës i kushtohet arsimit dhe gjuhës shqipe. Palnikaj sjell argumente dhe fakte që sfidojnë narrativën zyrtare të “Mësonjëtores së Parë” në Korçë në vitin 1887 si fillimi i shkollës shqipe. Ai argumenton se kjo datë është e vonë dhe se kultivimi i shqipes ka filluar shumë më herët, duke përmendur shkolla dhe vepra të shkruara që datojnë shekuj më parë, si ato të Gjon Buzukut, Pjetër Budit dhe shkollat e hapura nga kleri katolik në veri të vendit dhe në Itali.
Një zbulim sensacional që Palnikaj ndan në këtë intervistë lidhet me Pal Engjëllin dhe dokumentin e famshëm “Formula e Pagëzimit” (1462). Duke u bazuar në hulumtimet e tij të fundit në Vatikan, ai zbulon se Pal Engjëlli nuk ishte thjesht një klerik bashkëpunëtor i Skënderbeut, por djali i tij i tezes. Dokumentet latine të analizuara nga ekspertët e paleografisë në Vatikan vërtetojnë lidhjen e gjakut mes familjes Engjëlli dhe Kastriotëve, duke rrëzuar përfundimisht edhe tezat dashakeqe mbi origjinën sllave të nënës së Skënderbeut, Vojsavës. Studiuesi prek gjithashtu plagën e asimilimit fetar dhe kombëtar. Ai shpjegon me detaje makabre metodat e torturës dhe presionit të përdorura nga osmanët për konvertimin e popullsisë, duke përfshirë nguljen në hu dhe taksat e papërballueshme. Më tej, ai analizon fenomenin e asimilimit të shqiptarëve katolikë në Malin e Zi, të cilët fillimisht u konvertuan në ortodoksë për të ruajtur besimin e krishterë, por me kalimin e brezave humbën gjuhën dhe u sllavizuan, duke krijuar fise të tëra që sot identifikohen si sllave por kanë rrënjë shqiptare. Palnikaj mbyll intervistën me një thirrje për institucionet shqiptare./dritare.net
